Nghệ An là tỉnh có diện tích rộng, dân số đông. Trải qua các cuộc chiến tranh dựng nước và giữ nước, vùng đất luôn là phên dậu của cả nước. Tỉnh đã cung cấp hơn 65 vạn người tham gia lực lượng vũ trang, 15,2 vạn dân công hoả tuyến, 4,3 vạn thanh niên xung phong. Chiến tranh đã để lại hơn 4,5 vạn người hy sinh, trong số liệt sỹ vẫn còn hơn 2 vạn người chưa xác định được phần mộ và chưa có thông tin.

Những kết quả đạt được:

 Cuối năm 2014, cả tỉnh còn 1.500 GĐ khó khăn về nhà ở và hơn 1.800 GĐLS khó khăn về đời sống. Hàng năm tỉnh đã trích hàng chục tỷ đồng để thực hiện chính sách đối với người có công, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm, phải tính, thực tế ấy đòi hởi cả hệ thống chính trị phải vào cuộc. Cũng năm 2014 Hội HTGĐLS tỉnh ra đời, như cánh tay nối dài để động viên, hỗ trợ thân nhân các AHLS, MVNAH để cùng các cấp, các ngành thực hiện tốt hơn công tác “Đền ơn, đáp nghĩa”. Quá trình hoạt động Hội luôn xác định khắc phục khó khăn cố gắng làm tốt các nội dung: Tìm kiếm tập hợp thông tin LS hy sinh ở các chiến trường chưa xác định được danh tính; Tư vấn thực hiện các chế độ, chính sách của Đảng, nhà nước; Tu bổ sửa chữa; nâng cấp nghĩa trang, đài tưởng niệm LS; Tặng quà, tặng sổ tiết kiệm… Do số GĐLS khó khăn về đời sống và nhà ở còn nhiều nên Hội ưu tiên nhiệm vụ kêu gọi các DN, nhà hảo tâm ủng hộ tiền XD nhà và quà tặng … Cho đến nay sau 9 năm hoạt động Hội huy động số tiền đạt gần 48 tỷ đồng. Số tiền trên Hội đã đặt chân đến tất cả 21 huyện, TP, TX làm được 525 nhà, tặng 10.800 suất quà; 375 sổ TK, 50 xe lăn, 90 xe đạp; nâng cấp 6 nghĩa trang, nhà bia tưởng niệm. Thu Thập gần 6.000 thông tin LS chưa xác định danh tính … Kết quả trên Hội được tỉnh, các sở, ngành, địa phương ghi nhận, đánh giá cao. Một việc làm thể hiện sự cố gắng không mệt mỏi của tập thể Hội góp phần chung xoa dịu bớt nỗi đau của các TNLS.

Lễ trao tiền hỗ trợ xây nhà nghĩa tình đồng đội cho bà Nguyễn Thị Quế vợ liệt sỹ Nguyễn Xuân Lễ, xóm Xuân Sơn, xã Văn Lợi, huyện Quỳ Hợp

Những số phận và cuộc đời:

Triển khai các hoạt động, cận cảnh tiếp xúc với các GĐLS mới thấy ngoài những đau thương mất mát khi người thân ngã xuống đến nay nhiều người vẫn còn nghèo khổ, sống trong nhà hư hỏng, dột nát, mỗi lần về trao tiền làm nhà, tặng quà… Đ/c Hồ Đức Thành, chủ tịch Hội, người luôn nặng lòng dành tâm huyết với hoạt động tri ân nhiều lần nói: “Chúng ta dù có giúp đỡ bao nhiêu cũng không đủ so với sự hy sinh mất mát của họ. Trên các diễn đàn Ông luôn kiến nghị các cấp hãy cố gắng nhiều hơn làm được gì cho các GĐLS thì hãy làm sớm, làm nhanh nếu chậm nhiều người trong số họ sẽ không kịp nhận được sự giúp của chúng ta, bởi ngoài sự khó khăn nay họ đã già, yếu lắm rồi”.

Những tháng cuối năm, Nghệ An vẫn có những trận mưa lụt, nhiều huyện miền núi xảy ra lũ ống, lũ quét, đồng bào lại càng vất vả. Chúng tôi về Quế Phong, huyện miền núi tận cùng phía Tây Bắc của tỉnh, giáp với biên giới Lào, cách thành phố Vinh trên 180 km, xuất phát lúc 6h tới 10h mới đến huyện. Từ trung tâm huyện tiếp tục đi đường quanh co, cua gấp cánh tay sau gần 1h thì đến bản Tụ Pang, xã Đồng Văn để trao số tiền 50 triệu đồng, Hội kêu gọi Thuỷ điện Hủa Na ủng hộ xây nhà tình nghĩa cho cụ Lương Thị Ót 81 tuổi, dân tộc Thái, mẹ LS Lê Văn Don. Vào tận nơi mới biết gia cảnh của gia đình ở miền núi đến nỗi vẫn thiếu cả mặt bằng đến nỗi nhà cũng phải dựng bên dốc sườn núi. Tấm bạt làm Maket cũng phải dùng 2 cây để kéo căng. Khi hỏi cụ Ót, cô con dâu bảo - Mẹ đã mất hơn tháng nay, nghèo không có tiền làm nhà thương mẹ nhà vừa xong thì mẹ chết chưa kịp ở nhà mới. Hiện vợ chồng thắp hương cho mẹ và cả LS (sau này mới biết chị là con dâu).

Tôi hỏi chồng, chị trả lời - Chồng đi làm ăn xa để có tiền nuôi con và trả nợ, Nói nhà mới nhưng gia đình phải tận dụng nhiều vật liệu cũ để xây. Trong nhà vẫn sơ sài đơn giản. Trên bàn thờ hương đang cháy, biết sáng nay cấp trên về nên nhà có thêm đĩa hoa quả để cúng gia tiên và LS. Trước khi chia tay, cảm thông với gia đình chị Nguyễn Thị Cúc cán bộ của Hội rút mấy trăm ngàn dúi vào tay nói - Chị cầm mua thêm lễ thắp hương cho mẹ và LS.

Cũng tháng 9/2023, Hội về xã Quỳnh Lương, huyện Quỳnh Lưu trao 50 triệu đồng cho mẹ Hồ Thị Niên, năm nay 87 tuổi mẹ LS Lý Văn Tuý, hiện mắt mẹ đã mờ, nhìn khó nhận ra người, nói chuyện mẹ kể rành rọt. Tuý khi mới 17 tuổi vẫn quyết xin đi bộ đội bằng được, gia đình khuyên chờ đủ 18 tuổi lại đi nhưng Tuý không nghe. Cháu vào bộ đội huấn luyện được 3 tháng thì vào Nam. Tuý đi một mạch cho đến lúc hy sinh không có một lá thư, một dòng tin. Khoảng 6 tháng sau đã có giấy báo tử, Tuý hy sinh ở đâu gia đình cũng không biết, giấy báo tử chỉ ghi hy sinh ở mặt trận phía Nam, hài cốt được chôn cất gần nghĩa trang đơn vị. Mẹ nói trong nước mắt, còn may trước khi đi cháu có chụp một bức ảnh để lại, nay gia đình phóng to để thờ cúng. Không tìm được hài cốt đành làm một ngôi mộ gió, ngày tết, ngày giỗ thắp hương coi như cháu có về.

Trường hợp có cùng cảnh ngộ như mẹ Niên ở Nghệ An con nhiều lắm. Khi về các xã Văn Lợi, Nghĩa Xuân, Châu Lý, Châu Cường của huyện Quỳ Hợp…Các mẹ, các cụ cũng có hoàn cảnh tương tự, đều đã già 85, trên 85 tuổi cả, ốm, yếu có cụ phải dìu ra ngồi, phải có người đỡ để nhận tiền và quà hỗ trợ. Họ đều sắp sang thế giới bên kia, đến nay con cháu mới gom được tiền cùng với sự ủng hộ của họ tộc, của Hội mới làm được nhà. Ai cũng thật thà chân chất, cảm ơn nhà nước, cảm ơn Hội, còn nói dù chỉ sống được vài ba năm trong nhà mới, chết cũng toại nguyện.

Lời kết: Mắt thấy, tai nghe những tâm tình của các TNLS mà thấy bao nỗi niềm day dứt, buồn vui khó tả, chạnh nghĩ giá như các quan tham ô, tham nhũng, những kẻ trước khi lấy tiền của nhân dân có nghĩ đến bao LS đã hy sinh xương máu, bao gia đình hiện còn chồng chất nhọc nhằn? Hỡi những kẻ vô lương kia có biết?

Tổ quốc, nhân dân đời đời ghi nhớ công ơn các AHLS, biết ơn các GĐLS đã dâng hiến những người thân yêu. Họ đã hy sinh xương máu vì nền độc lập - Tự do cho Tổ quốc, cho cuộc sống ấm no hạnh phúc của nhân dân.

Còn Hội HTGĐLS tỉnh đã và đang làm được nhiều hoạt động có ý nghĩa. Công việc đặc biệt này sẽ còn phải cố gắng thực hiện tốt hơn, nhanh hơn đạo lý “uống nước nhớ nguồn” “Tri ân đền ơn đáp nghĩa”.

                                                                                                                                     Nguyễn Tiến Hùng

Phó Chủ tịch Hội HTGĐLS Nghệ An